Akılcı İlaç Kullanımı
08 Haziran 2018

Akılcı İlaç Kullanımı


Rasyonel ilaç kullanımı, bir dizi unsurun akılcılığı ile hayata geçebilmesi mümkündür. Söz konusu unsurlar; ilacın akılcı seçimi, ilaç lojistiğinin akılcılığı, reçete yazma sürecinin akılcılığı, reçete yanıtlama sürecinin akılcılığı, ilaçların akılcı kullanımı, ilaç bilgisi desteğinin akılcılığı, ilaç yönetiminin akılcılığı yani farmaekonomidir. Reçetenin karşılanması sırasında hastalara yeterli bilginin sunulması ve tedaviye verilen cevabın değerlendirilmesi de akılcı ilaç kullanımının gereklerindendir. Bu unsurları biraz daha detaylı incelemek gerekirse akılcı ilaç kullanımının temel ilkelerini şöyle sıralayabiliriz;
Hasta sorunun tanımlanması, en iyi şekilde anemnez alınması tedavi amaçlarının belirlenmesi
İlaç tedavisi gerekli mi?” sorusunu sormak,
Hastanın kullandığı diğer ilaçları ve alışkanlıklarını sorgulamak
Ölçütlere göre etkili kişisel ilacı seçmek.
İlaç seçiminde dikkat edilecek unsurlar
Etkinlik (yeterli doz, süre) hastanın yaşı, ağırlığı, hastalığa bağlı karaciğer ve böbrek gibi organlarının yeteneklerinde oluşan değişmeler, ilaca toleransı, hatta genetik yapısı ve cinsiyeti zaman-doz süresini hesaplarken göz ardı edilmemelidir.
Güvenlilik ( yan etkileri, ilaç etkileşimi, güvenli doz aralığının geniş olması)
Uygunluk (kontrendikasyonları, saklama ve kullanım kolaylığı)
Tedavi maliyeti açısından en uygunun seçimidir. Tedavide az sayıda ama özellikleri iyi bilinen ilaçlar kullanılmalıdır.
Düzenli olarak tedavi gözden geçirilmeli ve gereksiz ilaçlar tedaviden çıkarılmalıdır. Yeni ilaç eklenmesi, hastanın yaşam kalitesini arttırıyorsa, yarar /zarar oranı hesaplanarak tercih edilmelidir.
Hastanın tedaviye uyumu arttırılmalıdır.
Hasta ve/ya da yakınları ile hekim arasında iyi iletişim gereklidir.
AKILCI İLAÇ KULLANIMI, bir hastalığın önlenmesi, kontrol altına alınması veya tedavi edilmesi için bir ilacın kullanılmadan önce MUTLAKA 5 YÖNDEN DOĞRU olduğundan emin olmaktır.
Doğru ilaç
Doğru kişi için
Doğru miktarda
Doğru zamanda
Doğru şekilde (yutma, çiğneme gibi).
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İÇİN;
İlaç, hekim önerisi ve eczacının uyarısı doğrultusunda kullanılmalı,
İlaçların nasıl kullanılacağı ve saklanacağı tam olarak öğrenilmeli ve eksiksiz olarak uygulanmalı,
Dalgınlıkla ilacın alımıyla ilgili unutkanlık gelişebileceğini düşünüyorsanız hatırlatma için bazı düzenlemeler yapılabilir.
Hekim ve eczacı ile görüşüldüğünde, en son kullanılan ilaçlar belirtilmeli,
Bünyedeki alerjik durumlar sağlık personeline bildirilmeli,
İlacın yan etkileri konusunda hekim ve eczacıdan bilgi alınmalı,
İlaç kullanımı yarıda kesilmemeli,
İlaç kullanırken alkollü içkiler tüketilmemeli,
Hamilelik süresince ve emzirme döneminde hekime danışmadan hiçbir ilaç kullanılmamalı,
İlaçlar kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edilmeli,
Komşunuza iyi gelen bir ilacın size zarar verebileceğini unutmayınız.
Son kullanma tarihi geçmiş olan ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
Tüm bu koşullara uyulduğu takdirde, akılcı ilaç kullanımı konusunda kişinin sorumluluğu tamamen olmasa da azalmış olacaktır.
İlaç kullanılmaya başlamadan önce, hekim ve eczacıya SORUN!
Bu ilacı niçin kullanmam gerekir?
İlacı doğru biçimde kullanmazsam ne olur?
İlacı nasıl hazırlayacağım? (sulandırma, suya atma, çalkalama gibi)
İlacı günün hangi saatlerinde kullanacağım?
İlaç tedavim kaç gün sürecek?
İlacı kullanırken kaçınmam gereken yiyecek ve içecekler var mı?
Tedavim sırasında istenmeyen bir etkiyle karşılaşırsam ne yapmalıyım?
İlacımı nasıl (hangi şartlarda) saklamam gerekiyor?
Akılcı olmayan ilaç kullanımının ortaya çıkardığı SONUÇLAR;
Hastanın tedavisinde yetersiz kalınması,
İstenmeyen etki riskinde artış,
İlaç etkileşmeleri olasılığında artış,
Gereksiz tedavi maliyeti, işten kalma ve kazanç kaybı gibi ekonomik zararlar,
İlaç tedavisinin kalitesinin düşmesi, bunun kaçınılmaz sonucu olarak hasta sayısının ve ölüm oranının artması
Boşa kaynak harcanması, ve bunun sonucunda temel ilaçlara ulaşabilirliğin azalması,tedavi maliyetinin yükselmesi
Acil ve temel ilaçlara karşı direnç gelişmesi, bunun sonucu olarak ta tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması
Yan etki riskinin artması
Hastaların ilaç bağımlısı olması veya ilaca ihtiyaç olmadığı halde ilaca olan talebin artması gibi psiko-sosyal etkiler.
İlaç kullanımı denildiğinde dört unsur; hasta, hekim, eczacı, hemşire ve diğer sağlık personeli söz konusudur. Bu dört unsurun sürekli eğitimi bilgilerinin güncellenmesi akılcı ilaç kullanımında önemli faktördür.
Hastanın doğru yönlendirilmesinden eczacı sorumludur. Eczacı hekimin önerilerini hastaya eksiksiz ve doğru bir şekilde aktarmaktan sorumludur. Amaç toplum üzerinde yanlış ilaç kullanmaktan kaynaklanan ekonomik ve sosyal yükün azaltılması, fizyolojik, biyolojik ve psikolojik zararın önlenmesidir. Kullanılan ilaçların tüm olası etkilerine ilişkin açıklamaların danışılması ve bireysel bazda hastanın ilaca yönelik bakımı eczacıya aittir.


Bakanlığın Akılcı ilaç kullanımı linki http://www.akilciilac.gov.tr/